Dziecko przychodząc na świat, musi zmierzyć się z mnóstwem bodźców, które napływają do niego z każdej strony. Od dorosłych uczy się jak ma funkcjonować i jak ma odnaleźć się w nowym świecie. Często jednak zachowania malucha znacznie odbiegają od tego, co dorośli uznają za normę. Podobno każda matka zawsze doskonale wie, co jej dziecko ma jej do zakomunikowania. Czy jednak wie jak na te komunikaty powinna reagować?
Dziecięcy rozwój to proces oparty na ciągłym uczeniu się i nabywaniu nowych umiejętności – zarówno intelektualnych, manualnych czy emocjonalnych. Dziecko uczy się różnych zachowań od podstaw, a dorosły musi sprostać wyzwaniu, jakim jest wychowanie małego, dorastającego człowieka. Jak każda istota ludzka, maluch także przejawia agresję, niechęć, wstyd czy zakłopotanie. Radzenie sobie z tymi emocjami jest dla niego bardzo trudne, zarówno przez zwyczajny brak doświadczenia, jak i brak wzorców wśród rówieśników - dopiero po przekroczeniu 5 roku życia, intensywnie rozwija się zdolność kontrolowania własnych emocji. Poznanie sekretnego języka dzieci to nie lada wyzwanie, ale z ich zachowań można bardzo wiele wyczytać. Co więc oznaczają poszczególne zachowania malucha? I jak poprawnie na nie reagować?
Chowanie się za meblami i wstydliwość w towarzystwie nieznanych osób
Nie ma człowieka, który chociaż raz w dorosłym życiu nie wstydziłby się nowo poznanej osoby. My jednak potrafimy radzić sobie z takimi sytuacjami. Inaczej wygląda to w przypadku dziecka. Są maluchy, dla których nieśmiałość nie istnieje, dla innych może stanowić ona problem. Pamiętajmy, że dwulatek chowający się za plecami mamy, celem uniknięcia kontaktu z nowo poznaną osobą zachowuje się normalnie i jego zachowanie nie budzi u mnie żadnych obaw. Gdy jednak dziecko chowa się za meblami i unika kontaktu z gośćmi, którzy odwiedzają nas w domu nie po raz pierwszy – w naszej głowie powinna zapalić się czerwona lampka. Jako rodzice możemy starać się szybko rozpoznawać nieśmiałość i w późniejszym czasie wpływać odpowiednim wychowaniem na zanik tej cechy. Jak pomóc dziecku? Jednym ze sposobów jest częste wychodzenie „do ludzi”. Dziecko powinno przebywać wśród rówieśników i poznawać nowe osoby. Kontakt powinien być stopniowy i nienachalny. Rolą rodzica jest towarzyszyć dziecku w trudnych momentach i wspierać je poprzez bycie blisko niego. Pamiętajmy też, że nieśmiałość wynika również z rozwoju dziecka.
Zazdrość o rodzica
Pojawia się najczęściej w sytuacji, gdy dziecko przebywa większość czasu z mamą lub tatą, ale najczęściej jest to sytuacja, w której w domu pojawia się nowy członek rodziny. Zazdrość o rodzeństwo jest najczęstszym problemem, z jakim przychodzi nam sobie radzić. Starsze dziecko boi się, że nowonarodzony maluch zajmie jego miejsce, a co więcej – odbierze uwagę mamy. Jak objawia się zazdrość o rodzica? Najczęściej przez agresję, krzyk, czy grymaszenie przy jedzeniu. Dziecko często niszczy swoje zabawki lub zabiera młodszemu rodzeństwu grzechotki – w ten sposób okazuje swoją złość, poczucie niesprawiedliwości, swoje lęki i frustracje. Na szczęście tego typu zaburzenia zachowania u dotychczas spokojnego dziecka, można szybko rozpoznać i równie szybko sobie z nimi poradzić. Po pierwsze, rodzice powinni swój czas poświęcić na każde dziecko. Jeśli mama musi spędzić więcej czasu z noworodkiem, tata powinien zabrać starszaka na spacer, lody, czy zwyczajnie pograć w piłkę. Starsze dziecko musi czuć się potrzebne. Warto także podkreślać rolę starszego dziecka w stosunku do nowego członka rodziny. Należy informować o zaletach płynących z bycia starszym bratem lub starszą siostrą. Pamiętajmy jednak, że choć należy poświęcać starszemu dziecku uwagę i bawić się z nim jak dotychczas, musimy wyznaczać jasne granice, by nie osiągnąć odwrotnego efektu. Czasami lepiej jest zrobić kilka kroków wstecz, aby później ruszyć do przodu. Nie ma nic złego w przyzwoleniu starszemu dziecka na bycie dzidziusiem, by mogło się przekonać, że ta rola jest znacznie mnie atrakcyjna od jego własnej - bycia starszym bratem czy starszą siostrą.
Zarówno agresja, lęk, jak i nieśmiałość to zachowania, które bardzo często mijają same, nic z nimi nie trzeba robić. Należy pamiętać o tym, że dziecko cały czas przechodzi proces socjalizacji, uczy się zasad współżycia społecznego. Rolą rodzica jest wspieranie dziecka w trudnych chwilach, nazywanie jego stanów emocjonalnych, tłumaczenie panujących zasad, wyznaczanie granic, zachęcanie do mówienia o własnych potrzebach i pomaganie w nazywaniu tych potrzeb.
Oprac. Natalia Olszewska
Konsultacja specjalistyczna: Agnieszka Skoczylas, Psycholog dziecięcy