Alergia pokarmowa to niepożądana i nadmierna reakcja organizmu na określony składnik diety. Zawarte w pokarmie białko w warunkach zdrowia jest trawione i przyswajane, a w alergii układ immunologiczny rozpoznaje je jako `szkodliwe` i wtedy pojawiają się objawy chorobowe.
Alergia pokarmowa dotyka ludzi w różnym wieku, również niemowląt i małych dzieci. Objawy mogą pojawić się w pierwszych tygodniach lub miesiącach życia dziecka podczas karmienia piersią, mlekiem modyfikowanym, jak i podczas rozszerzania diety o posiłki stałe.
Alergie pokarmowe są powszechne na całym świecie, według szacunków występują u około 4-8% dzieci. Na szczęście często ustępują one z wiekiem i w 80% przypadków dzieci `wyrastają` z alergii do około 5 roku życia.
Alergia pokarmowa u dzieci - przyczyny
Przyczyny alergii pokarmowej są bardzo złożone. Na jej wystąpienie wpływają czynniki immunologiczne, genetyczne i środowiskowe. Alergia pokarmowa u niemowląt może być powodowana przez niedojrzałość przewodu pokarmowego.
Należy również odróżnić alergię pokarmową od nietolerancji pokarmowej. Nietolerancja pokarmowa to niealergiczna reakcja organizmu na określony składnik pokarmu. Spowodowana może być brakiem określonego enzymu trawiennego.
Najczęstsze alergeny
Do najczęściej alergizujących produktów należą: mleko krowie i przetwory mleczne, zboża, jaja, ryby i owoce morza, orzechy, soja, kakao, cytrusy. Podając dziecku te produkty starajmy się wprowadzać je do diety pojedynczo i obserwować uważnie jego reakcję.
Objawy i leczenie alergii i nietolerancji pokarmowej
Po zjedzeniu alergizującego produktu u dziecka mogą pojawić się: zmiany skórne, obrzęk warg, jamy ustnej lub całej twarzy, wodnisty katar, ból brzucha, wymioty, biegunka. U niemowlęcia objawami alergii mogą być nasilone ulewania, kolki jelitowe, wymioty, brak przyrostu masy ciała.
Nie istnieje jeden skuteczny sposób leczenia alergii i postępowania. Podstawą leczenia alergii pokarmowej jest dieta eliminacyjna, polegająca na wykluczeniu alergenu oraz produktów spożywczych go zawierających. W niektórych przypadkach stosuje się wspomagająco leki przeciwhistaminowe, które łagodzą objawy ogólne takie jak katar czy pokrzywka.
Jeśli zauważymy objawy alergii u malucha, warto skontaktować się z lekarzem pierwszego kontaktu, który skieruje nas do alergologa. Wczesne wykrycie alergii pomoże ustalić prawidłową dietę eliminacyjną.
W rozpoznaniu alergii najważniejszy jest wywiad, czyli rozmowa z osobą chorą lub rodzicem dziecka. Najważniejszym badaniem w rozpoznawaniu alergii pokarmowej jest próba wykluczenia danego pokarmu z diety, a potem próba prowokacji nim. Jeżeli objawy najpierw ustąpią, a potem ponownie się pojawią lub nasilą alergia pokarmowa u dziecka zostaje potwierdzona. Testy alergologiczne mają mniejsze znaczenie. Najczęściej, u starszych dzieci, wykonywane są testy skórne, podczas których pielęgniarka umieszcza na skórze alergeny w postaci kropel i delikatnie nakłuwa skórę w tych miejscach.
Inną metodą jest wykonanie poziomu specyficznych przeciwciał IgE we krwi. Wysoki poziom IgE wskazuje zazwyczaj na alergię, ale tylko na tą zależną od tego mechanizmu.
Karmienie piersią a alergia
Jeśli w rodzinie zdarzały się przypadki występowania alergii, warto by maluch karmiony był mlekiem mamy przez pierwsze sześć miesięcy życia. Dzięki karmieniu piersią dziecko biernie otrzymuje od matki przeciwciała chroniące go przed drobnoustrojami. Komórki odpornościowe oraz hormony zawarte w mleku wspomogą działanie układu immunologicznego, a także przyspieszą dojrzewanie układu pokarmowego dziecka. Jeśli jednak karmiąc piersią twoje dziecko ma objawy alergii, warto zwrócić uwagę na swoją dietę i pod kontrolą lekarza, wykluczyć z codziennego menu produkty potencjalnie alergizujące.
Nie martwmy się na zapas jeśli alergia pokarmowa u niemowlaka zostanie zdiagnozowana, w większości przypadków mija ona wraz z wiekiem. Dieta eliminacyjna to kluczowy element terapii, dlatego pamiętajmy o unikaniu produktów wywołujących alergię i uważnie czytajmy etykiety. Starajmy się także, wzbogacać menu naszego dziecka o inne wartościowe źródła eliminowanych składników odżywczych w czym pomoże nam lekarz lub dietetyk.
Oprac. Agata Opiela
Konsultacja specjalistyczna dr n. med. Magdalena Wołoszko; pediatra, członek Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego