Czy można przyjmować leki przeciwbólowe w ciąży?

Każda kobieta spodziewająca się dziecka boryka się z tym dylematem: jakie leki przeciwbólowe mogę przyjmować w ciąży?

Odpowiedź może być różnorodna, ponieważ ciąża ciąży nierówna i nie każda przebiega prawidło. Podstawowa zasada jest taka: za każdym razem, gdy masz wątpliwości przed sięgnięciem po dany lek przeciwbólowy w ciąży, skorzystaj najpierw z porady swojego ginekologa! Nie sugeruj się tym, co mówiła koleżanka, babcia albo internet. To, co pomogło jednej matce i było dla niej bezpieczne, może nie pomóc tobie.

Ciąża nie chorobą. Obejmuje jednak okres aż dziewięciu miesięcy i podczas jej trwania mogą przytrafić się lepsze i gorsze dni: ból głowy w ciąży nie jest niczym zaskakującym, podobnie bóle pleców, żołądka, biegunka czy problemy z krążeniem.

Podpowiadamy zatem, po jakie leki przeciwbólowe w ciąży i w jakich sytuacjach możesz sięgnąć.

Agencja Żywności i Leków (FDA) dokonała klasyfikacji wszystkich leków pod kątem ich działania na organizm matki i dziecka w trakcie ciąży i podzieliła je na pięć kategorii:

Kategoria A – Badania z grupą kontrolną nie wykazały istnienia ryzyka dla płodu w I  trymestrze, możliwość uszkodzenia płodu wydaje się mało prawdopodobna. Do tej grupy nie można niestety zaliczyć żadnego leku przeciwbólowego.  

Kategoria B – Badania na zwierzętach nie wskazują na istnienie ryzyka dla płodu, ale nie przeprowadzono badań z grupą kontrolną u ludzi, lub badania na zwierzętach wykazały działanie niepożądane na płód, ale badania w grupie kobiet ciężarnych nie potwierdziły istnienia ryzyka dla płodu. Leki przeciwbólowe i przeciwzapalne w tej grupie to paracetamol, ibuprofen, naproksen, ketoprofen oraz diklofenak. Nie należy stosować leków NLPZ w I i III trymestrze ciąży. Przeciwbólowy paracetamol został określony jako dopuszczalny, jako doraźna forma radzenia sobie z bólem.

Kategoria C –Badania na zwierzętach wykazały działanie teratogenne lub zabójcze dla płodu, ale nie przeprowadzono badań z grupą kontrolną kobiet, lub nie przeprowadzono odpowiednich badań ani na zwierzętach, ani u ludzi. Wśród środków przeciwbólowych zaliczanych do grupy C możemy wyróżnić kwas acetylosalicylowy (popularna aspiryna), czy tramadol.

Kategoria D – Istnieją dowody na niekorzystne działanie leku na płód, ale w pewnych sytuacjach klinicznych potencjalne korzyści z jego zastosowania przewyższają ryzyko (np. w stanach zagrażających życiu lub chorobach, w których inne, bezpieczne leki nie mogą być zastosowane lub są nieskuteczne). Do tej grupy zaliczany wszystkie leki z grupy NLPZ stosowane w III trymestrze ciąży (niesteroidowe leki przeciwzapalne).

Kategoria X – Badania przeprowadzone na zwierzętach lub u ludzi wykazały nieprawidłowości płodu w wyniku stosowania danego leku bądź istnieją dowody na niekorzystne działanie leku na płód ludzki i ryzyko zdecydowanie przewyższa potencjalne korzyści z jego zastosowania.

Paracetamol w ciąży – czy na pewno jest bezpieczny?

W I trymestrze ciąży należy unikać stosowania leków przeciwbólowych. FDA określiło paracetamol jako lek potencjalnie bezpieczny (kategoria B), jeżeli jego stosowanie odbywa się okazjonalnie. Duże znaczenie tutaj ma jednak dawka leku i częstotliwość jego stosowania. Badania naukowe nie są jednoznaczne co do krótko i długotrwałego wpływu paracetamolu na długość trwania ciąży, rozwój płodu i okres dzieciństwa. Niektóre badania wskazują na  większą częstość występowania astmy oskrzelowej u dzieci, których matki zażywały w ciąży paracetamol.  Lek ten swobodnie przenika przez łożysko zatem potencjalnie może uszkadzać wątrobę ciężarnej oraz płodu. Niektóre doniesienia mówią o negatywnym wpływie na układ odporności oraz rozwój psychoruchowy dziecka (zaburzenia zachowania). Paracetamol pomimo, że jest lekiem przeciwbólowym najbezpieczniejszym z dostępnych w ciąży powinien być stosowany jedynie po konsultacji z lekarzem oraz w najniższych możliwych dawkach i jak najkrócej. Z uwagi na swoją dostępność i popularność środek ten bywa bardzo często nadużywany, również przez ciężarne. Warto przyjmować go z rozwagą i nie przekraczać zalecanej dawki.

Oprac. Joanna Weyna
Konsultacja specjalistyczna dr n. med. Magdalena Wołoszko; pediatra, członek Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego