Owulacja

Znajomość czasu wystąpienia owulacji u kobiety jest pomocne przy planowaniu dziecka lub odkładaniu poczęcia. Istnieje dzisiaj wiele sposobów na wyznaczenie dokładnego terminu owulacji. Większość z nich wymaga od kobiety zaangażowania w postaci prowadzenia samoobserwacji cyklu miesiączkowego i towarzyszących mu zmian zachodzących w organizmie.

Owulacja inaczej jajeczkowanie to proces zachodzący w organizmie kobiety, w którym ze znajdującego się w jajniku pęcherzyka, uwalnia się dojrzała komórka jajowa. Gdy znajdzie się w jajowodzie, jest gotowa do zapłodnienia. Owulacja pojawia się mniej więcej na 14 dni przed pierwszym dniem cyklu, czyli dniem w którym rozpoczyna się miesiączka, ale dokładny czas wystąpienia owulacji będzie zależał od długości cyklu. Owulacja to czas najwyższej płodności kobiety w cyklu menstruacyjnym. Komórka jajowa uwolniona do jajowodu żyje jedynie około 24 godzin. Plemniki mają więc tylko dobę na dotarcie do komórki jajowej „jajeczka” i przedostanie się przez jej zewnętrzną osłonkę do cytoplazmy.

Objawy owulacji

Poprzez samoobserwację tzw. wskaźników płodności tj. pomiaru podstawowej temperatury ciała, obserwacji śluzu szyjkowego i /lub badania szyjki macicy wiele kobiet uzyskuje czytelny obraz przebiegu cyklu miesiączkowego z możliwością wyznaczenia dni płodnych i ustalenia czasu wystąpienia owulacji. Owulacji często towarzyszą objawy takie jak ból czy dyskomfort w dolnej części brzucha, a także nadwrażliwość piersi, często jednak może ona przebiegać bezboleśnie i nie wywoływać żadnych dolegliwości. Główne objawy owulacji to:

wygląd i ilość śluzu szyjkowego ( tzw. śluz płodny, który staje się ciągnący i przejrzysty jak białko jaja kurzego);

zmiany temperatury - po zakończonej owulacji, czyli po uwolnieniu komórki jajowej do jajowodu, następuje wzrost temperatury ciała o 0,3-0,5^oC (gdy nie zadziałają inne czynniki podnoszące temperaturę). Podwyższona temperatura utrzymuje się przez trzy dni, potem opada;

zmiany szyjki macicy - są uchwytne podczas systematycznej kontroli.

Dodatkowymi objawami owulacji są ból w dole brzucha odczuwany jako uczucie ciężkości w okolicy miednicy trwający niekiedy kilka dni lub nagły, krótkotrwały ból z lewej lub prawej strony podbrzusza. Ból owulacyjny obserwuje się u ok. 20 -30% kobiet. Niektóre kobiety obserwują również plamienie okołoowulacyjne, uczucie napięcia i nadwrażliwości piersi oraz pogorszenie wyglądu skóry.

Obliczanie terminu owulacji

Obliczanie czasu wystąpienia owulacji pozwala na wyznaczenie dni płodnych u kobiety na podstawie obserwowanych objawów. Jest to jeden z elementów antykoncepcji naturalnej. Obliczając, kiedy w cyklu miesięcznym występuje owulacja, można zaplanować ciążę, albo przeciwnie – zapobiegać zapłodnieniu.

Objawy występujące u wszystkich zdrowych kobiet w każdym cyklu owulacyjnym posłużyły do opracowania metod wykorzystujących naturalny rytm płodności kobiety określanych jako naturalne planowanie rodziny (NPR).

NPR obejmuje następujące metody:

- owulacyjna - obserwacja śluzu szyjki macicy (metoda Billingsa),
- termiczna - obserwacja temperatury ciała;
- objawowo-termiczna - mierzy się temperaturę ciała oraz dokonuje obserwacji śluzu i/lub badania szyjki macicy (np. metoda Rötzera)
- laktacyjnej niepłodności poporodowej.

Postęp wiedzy o ludzkiej płodności doprowadził do skonstruowania urządzeń i testów mających precyzyjnie określać dzień owulacji oraz fazę płodną cyklu miesiączkowego. Z pomocą w obserwacjach cyklu miesiączkowego kobiety i ustalania dni owulacji przychodzą współczesne urządzenia elektroniczne jak komputery cyklu (np. Lady- Comp, Pearly czy Bioself),monitory płodności (np.Persona, OvaCue) czy testery owulacyjne (np.Afrodyta).

Istnieją też programy komputerowe służące do zapisywania obserwacji i automatycznej interpretacji cyklów według reguł NPR np. CTLife. Użytkownicy smartfonów mogą korzystać z aplikacji mobilnych jak np. OvuView, które pomagają wyznaczyć dni płodne i niepłodne.

Obserwacja cyklu miesiączkowego i wszelkich zmian w organizmie z nim związanych to spore wyzwanie dla kobiety, które przynosi zdaniem użytkowniczek tych metod wiele korzyści. Są ekologiczną i bezpieczną alternatywą dla konwencjonalnych metod antykoncepcji. Jeśli dojdzie do zapłodnienia, kobieta może łatwiej i z większym prawdopodobieństwem określić, kiedy miał miejsce rzeczywisty początek ciąży. W pierwszym okresie życia zarodek jest najbardziej narażony na działanie szkodliwych czynników, a świadomość faktu poczęcia umożliwia matce eliminację tych zagrożeń.

Oprac. Agata Opiela

Konsultacja specjalistyczna dr n. med. Marek Gogacz, specjalista ds. ginekologii i położnictwa

Niniejszy artykuł stanowi wyraz osobistych przekonań jego autora i nie zastąpi indywidualnej porady specjalisty. Przed podjęciem decyzji w Państwa sprawie zalecamy konsultacje ze specjalistą w danej dziedzinie

Ciąża tydzień po tygodniu